Montanha nera

Comence aué, enquiath 2

de mai, era dusau edicion der hestivau de genre nere ena Aran: eth Black Mountain Bossòst, o, dit ara nòsta manèra, era Montanha nera, coma nera ne pòt èster era vida, era novèlla e eth paisatge de broma, de hum embarrat e entorns inospits per esclau deth crim e eth mistèri. Era broma baisha atlantica, qu’amare tot soent es tucs e es bòsqui, e impedís veir eth cèu blu e ludent, ja avertís d’ua contraimatge non apta entàs aimants des topics e era vida ingènua. Toponims nòsti coma es tucs Nere o des Neres, damb es estanhs omonims, en dan testimòni. Ena Val i é tot; era ei era vida, e signifique tot entà nosati, coma ditz eth protagonista dera novèlla El camino, de Delibes, lectura de joenessa qu’acabi de recuperar. Eth cas ei que, gràcies ar impuls der escrivan José Luis Muñoz, podem gausir d’aguesta hèsta dera cultura (damb literatura, poesia, cinèma, gastronomia, musica de jazz, senderisme, istòria: tot ei cultura!), adreçada entà toti es publics. Coma mos shaute delectar er esperit, en totes es sues dimensions; coma mos shaute suenhar-mos en intangible des causes qu’amplissen era vida. Era realitat pòt èster tanplan dura, immisericòrde e ombrèra, e d’aquiu qu’era novèlla nera sigue signe d’aguest desajustament, dera esguinçada dera societat modèrna, dempús dera pèrta dera innocéncia e era unitat dera vida, ja devenguda e immanenta. Eth teoric György Lukács escriu qu’era “novèlla ei era epopèia d’ua epòca entara quau non ei dada dejà de forma sensibla era totalitat extensiva dera vida”. Pr’amor d’açò, era òbra precedenta d’Émile Zola “non ei mès qu’era monotòna commocion produsida” peth trencament dera comprension dera totalitat, d’ua vida envasida tanben pera ombra nera.