RTVE promò eth cinèma en aranés

Era directora e actritz Lydia Zimmerman prepare ua naua pellicula filmada en aranés, que compdarà damb era participacion de RTVE. Jos eth títol Glaç, eth film ei produsit per Oberon Media e part deth sòn rodatge serà en entorn naturau dera Val d’Aran. Eth projècte siguec un des seleccionadi per RTVE ena prumèra taula de valoracion de cinèma de 2025, e per aquerò receberà ua inversion de 300.000 euros entara sua produccion e desvolopament.

Glaç ei un relat que passe en 1640, un an clau ena istòria de Catalonha, quan comencèc era Guèrra des Segadors. En plea epòca d’invasions e conflictes, Aran se presente com un territòri de termièra, un espaci de transit entre cultures e lengües. Zimmerman prepause un viatge que comence enes montanhes e acabe ena mar, “des dera hònt dera vida enquiara sua desbocadura”. Ath long d’aguest recorrut, es protagonistes trauessaràn ua diversitat de paisatges e idiòmes —aranés, catalan, francés, castelhan...— en un contèxte de peregrinacion. “Qu’es protagonistes parlen en aranés ei fòrça oportun”, expliquèc era directora.

Maugrat que non apareishen seqüéncies belliques explicites, era guèrra ei tostemps latenta. Eth mon de Zimmerman a demorat en mans des hemnes, mainatges e gent d’edat que sagen de subervíuer en un territòri desolat. Es protagonistes transpòrten blòcs de gèu, ua metafòra deth temps e dera fugacitat dera existéncia. Quan mès auancen, mens les manque. Eth gèu, qu’en aparença ei un recors naturau, simbolize tanben eth mòde en qu’eth temps e era natura se comencèren a integrar laguens deth sistèma economic modèrn. Hilha d’ua familha originària des Grisons, en Soïssa, Zimmerman rebrembe que, quan ère mainada, eth sòn entorn siguec mercat peth romanche, ua lengua d’arraïtz latina qu’aué en dia sonque parle eth 5% dera populacion soïssa. “Se semble fòrça ath catalan; quan èra mainada podia compréner perfèctaments ara gent que lo parlaue”, explique. Deth sòn risc de desaparéisher nèish era sensibilitat dera creadora damb er aranés. Zimmerman ei reconeishuda tant pera sua trajectòria com actritz com peth sòn debut ena direccion damb Aro Tolbukhin, Ena ment der assassin (2002), que codirigic amassa damb Agustí Villarongae Isaac Pierre Racine.

C

Eth rodatge començarà er an que ven, damb es prumères seqüéncies previstes ena Val. Era protagonista, ua actritz catalana, aurà d’apréner aranés entà interpretar eth sòn personatge e aurà eth supòrt d’un professor especializat. Era productora Oberon Media a previst hèr un casting dubèrt tà seleccionar figurants e actors segondaris. Sus era distribucion deth film, s’estrearà enes cinèmes e ja compde damb er interès dera plataforma digitau Filmin tà integrar-la en sòn catalòg. Era directora trape era inspiracion en cinèma d’autor damb es pellicules Andrei Rublev, d’Andrei Tarkovski e Dersu Uzula, d’Akira Kurosawa, des que remasse tant era fòrça visuau com era connexion entre paisatge e espiritualitat. Era istòria tanben s’inspire en ua imatge dera fotografa de Letònia Inta Ruka, que mòstre ua hemna veuda de montanha dedicada a transportar gèu.