Un abisme morau
Jerusalèm ei cunhèra dera nòsta civilizacion, amassa damb Atenes e Roma, pr’amor que se ben aguestes an dat forma ar orde deth logos, eth dret e era polis, aquera encara mos interpèlle damb era grana pregunta dera etica, tan fòrta dempús dera Shoah: “a on ei eth tòn frair, Abel?”, pregunte Diu a Caín dempús d’auer-le aucit, en Genèsi. “Per qué existís eth mau, e non solet eth ben?”, se preguntarà Levinas en sègle XX en tot recopilar era tradicion deth pensament judiu. E per açò semble incomprensible que d’Israèu estant s’i pogue prebotjar eth revèrs civilizatòri, ei a díder, era barbaria. Era “catastròfa umanitària” que patís eth pòble palestin ena Franja de Gaza non ei, totun, frut des fòrces naturaus ne d’un determinisme istoric inevitable. Era catastròfa ei frut dera barbaria, denonciada peth Papa, testimòni, a trauèrs deth patriarca latin, des atacs que tanben an recebut es centres de culte. Era catastròfa ei conseqüéncia d’ua accion deliberada per part deth govèrn de Netanyahu en forma de sièti, genocidi e limpiesa etnica, segontes eth creishent consens ath torn d’ua operacion de tipe neocoloniau e annexionista que some 60.000 mòrts e ua populacion que morís de hame. Hamàs encara manten seqüestradi ciutadans israelians dempús der opròbi d’octobre de 2023, qu’a amiat Israèu a ua responsa desproporcionada. A despiech que païsi coma Espanha s’auancèren a reconéisher er Estat palestin, era manca d’ua pression eficaça a hèt qu’Euròpa age perdut era sua anma en Palestina, coma a dit Josep Borrell. Aguestes mòrts son, segontes er escrivan e cineasta israelian Etgar Keret, “persistentes, arbitràries e non an cap proposit”, pr’amor que mos rebremben “er abisme morau en qué auem queigut”. Levinas afirmaue qu’èster judiu aué “consistís, mès qu’en creir en Moisès o es profètes, en reivindicar eth dret de jutjar era istòria”, a reclamar, en fin, eth lòc dera consciéncia capabla de preguntar-se a on ei eth mèn frair.
